Willa Decjusza

Konferencja poświęcona idei wolności oraz 14. edycja polskiej Nagrody im. Sérgio Vieira de Mello, Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (2002-2003)

Wolność akademicka. Czy nadal ma znaczenie?

Willa Decjusza, Kraków, 19-20 października, 2017

Wydarzenie dedykujemy profesorowi Feliksowi Kaputu z Demokratycznej Republiki Kongo, od 10 lat na wygnaniu, ostatnio goszczonemu przez Stowarzyszenie Willa Decjusza oraz członkom sieci Scholars at Risk, a zwłaszcza polskim uniwersytetom, wspierającym prześladowanych naukowców oraz promującym swobodę myślenia, kwestionowania idei i dzielenia się nimi.

Podwaliny pod wolność i niezależność akademicką złożone były przez średniowieczne europejskie uniwersytety. Chronione bullami papieskimi i królewskimi przywilejami uniwersytety stały się autonomicznymi instytucjami stanowiącymi własne prawa, określającymi sposób organizacji pracy i ustanawiającymi standardy tak dla wykładowców jak i studentów. Jednak ta niezależność instytucjonalna, podobnie jak wolność nauczania i uczenia się oraz poszukiwania wiedzy, nie zawsze były mile widziane i często na przestrzeni wieków zarówno uniwersytety jak i naukowcy byli przedmiotem publicznych nacisków i krytyki.

Współczesna koncepcja wolności akademickiej obejmuje dwa zagadnienia. Pierwsze, oparte na pojęciu podziału władzy, dotyczy prawa instytucji do definiowania własnej misji i priorytetów, prawa do tworzenia programów nauczania i autonomii w zarządzaniu. Drugie odnosi się do wolności pracy dydaktycznej w tym do podejmowania kontrowersyjnych tematów bez obawy o działania odwetowe.

Wolność akademicka jest istotna i konieczna ponieważ nasza przyszłość zależy od postępu myśli, nauki i technologii, a dogłębna znajomość zmian zachodzących w społeczeństwach ma szczególne znaczenie dla tworzenia polityki i dobrobytu państw i społeczeństw. Dlatego skutki ograniczania swobody dyskursu akademickiego i prześladowanie naukowców mogą mieć długofalowe i poważne konsekwencje.

‘Vemos, ouvimos e lemos. Não podemos ignorar’ czyli „Widzimy, słyszymy i czytamy. Nie możemy lekceważyć” śpiewała Sophia de Mello Breyner, gdy w Portugalii toczyły się walki o wolność. Jej słowa mogą stać się mottem dla Scholars at Risk – międzynarodowej sieci instytucji akademickich i osób, których misją jest ochrona prześladowanych członków społeczności uniwersyteckiej oraz promocja wolności akademickiej.

WYDARZENIE SPECJALNE – 19 października godz. 16.00

14. Gala wręczenia Polskiej Nagrody im. Sérgio Vieira de Mello, Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka

Gala z udziałem Kapituły Polskiej Nagrody im. Sérgio Vieira de Mello: JE Ambasadora Federacyjnej Republiki Brazylii w Polsce, JE Ambasadora Królestwa Szwecji w Polsce, Przedstawicielstwa UNHCR w Polsce, Wysokich Przedstawicieli Kancelarii Prezydenta RP, Departamentu Narodów Zjednoczonych i Praw Człowieka MSZ, Rzecznika Praw Obywatelskich, Instytutu Pamięci Narodowej, Konsula Generalnego Stanów Zjednoczonych w Krakowie, Fundacji Współpracy Polsko-Ukraińskiej PAUCI, Fundacji ZNAK, Prezesa ZUE S.A., Prezesa Krakow Airport, Prezesa MARR oraz Stowarzyszenia Willa Decjusza.

PROGRAM KONFERENCJI

Czwartek, 19 października

Prowadzenie: Dominika Kasprowicz, Stowarzyszenie Willa Decjusza

10:00 – 10:30

OTWARCIE KONFERENCJI

prof. Ryszard Tadeusiewicz, Przewodniczący Stowarzyszenia Willa Decjusza

Sinead O’Gorman, Dyrektor Europejski Sieci Scholars at Risk

prof. Dorota Malec, Prorektor Uniwersytetu Jagiellońskiego ds. rozwoju

10:30 – 11:00

WYKŁAD OTWIERAJĄCY

prof. Terence Karran (Uniwersytet Lincoln)

11:00 – 12:30	WYZWANIA WOLNOŚCI AKADEMICKIEJ Narodowe i regionalne przykłady współczesnych zagrożeń wolności akademickiej i związanych z nią wartości oraz ich efekty. Moderator: Łukasz Fyderek (Uniwersytet Jagielloński) Przedstawiciel SAR Prof. Aleksa Bjelis, (Uniwersytet w Zagrzebiu) prof. Michal Vašečka (Uniwersytet Masaryka) prof. Tadeusz Gadacz (Collegium Civitas/Wydział Humanistyczny, AGH)

13:00 – 14:30	ODWAGA MYŚLENIA Świadectwa uciekinierów oraz wykładowców i studentów zagrożonych represjami. Rozmowa 1: Nour A. Munawar (Syria), Uniwersytet Amsterdamski Prowadzenie: Beata Kowalska, Uniwersytet Jagielloński Rozmowa 2: Olga S. Hünler (Turcja), Uniwersytet w Bremie Prowadzenie: Krzysztof Machaczka, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Rozmowa 3: Monem A. Mahjoub (Libia), World Center for Studies and Researches, stypendysta ICORN Prowadzenie: Veronica Pagnani, The Krakow Post

16:00 – 18:00	WYDARZENIE SPECJALNE 14. Gala wręczenia Polskiej Nagrody im. Sérgio Vieira de Mello, Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka (2002-2003) W uroczystości udział wezmą członkowie Kapituły Nagrody: Wysoki Przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP, JE Ambasador Federacyjnej Republiki Brazylii w Polsce, JE Ambasador Królestwa Szwecji w Polsce, Przedstawiciel UNHCR w Polsce, Dyrektor Departamentu Narodów Zjednoczonych i Praw Człowieka, MSZ, Rzecznik Praw Obywatelskich, Prezes Instytutu Pamięci Narodowej, Konsul Generalny Stanów Zjednoczonych w Krakowie, Wiceprezes Fundacji ZNAK, Prezes ZUE S.A., Prezes Kraków Airport, Prezes Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego, inicjatorzy Nagrody oraz Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Willa Decjusza. Prowadzenie: Danuta Glondys, Stowarzyszenie Willa Decjusza Tłumaczenie symultaniczne (angielski/polski) Aleksander Jakimowicz i Piotr Krasnowolski

Piątek, 20 października

09:00 – 11:30 TWORZENIE POLSKIEJ SEKCJI SCHOLARS AT RISK

W spotkaniu poświęconym możliwościom stworzenia Polskiej Sekcji SAR wezmą udział przedstawiciele polskich środowisk akademickich. Przedmiotem rozmów staną się zagadnienia współpracy i koordynacji działań na platformie krajowej oraz międzynarodowej.

Moderator: Danuta Glondys

Wprowadzenie: Sinead O’Gorman, Dyrektor Europejski Sieci Scholars at Risk oraz Karen-Lise Knudsen, Przewodnicząca Norweskiej Sekcji Scholars at Risk

Uczestnicy:

Anna Małecka, Wydział Humanistyczny AGH

Krzysztof Machaczka, Uniwersytet Ekonomiczny

Beata Kowalska, Uniwersytet Jagielloński

Katarzyna Jurzak, Uniwersytet Jagielloński

Marcin Lubaś, Uniwersytet Jagielloński

Andrzej Bukowski, Uniwersytet Jagielloński (tbc)

Adam W. Jelonek, Uniwersytet Jagielloński

Marta Kudelska, Uniwersytet Jagielloński

Halina Grzymała-Moszczyńska, Uniwersytet Jagielloński

Olga S. Hünler, Uniwersytet w Bremie

Nour A. Munawar, Uniwersytet Amsterdamski