Już 16 stycznia 2014 roku rozpocznie się w Krakowie spotkanie sieci TransStar Europa, które nosi tytuł „Tłumaczeniowa kostka Rubika – VI perspektyw na literaturę europejska i tłumaczenia”. Trans Star Europa to unijny projekt z zakresu promocji tłumaczeń i literatury. Zainicjowany został w styczniu 2013 przez Uniwersytet w Tybindze i dziewięć innych europejskich instytucji. Jego celem jest podniesienie znaczenia mniejszych języków europejskich i mniej zintegrowanych kultur w ogólnej świadomości.
W czasie krakowskiego spotkania studenci i młodzi profesjonaliści z Czech, Chorwacji, Słowenii, Ukrainy, Niemiec i Polski wezmą udział w zamkniętych warsztatach, szkoleniach, wykładach i dyskusjach. Część wydarzeń jest otwartych dla publiczności.
TŁUMACZENIOWA KOSTKA RUBIKA
SZEŚĆ PERSPEKTYW NA LITERATURĘ EUROPEJSKĄ I TŁUMACZENIA
16.-18. stycznia 2013
- 16. stycznia (czwartek)
19.00 Przeczytane – „Gdzie zaczyna się Europa”. Spotkanie z Yoko Tawada
Prowadzenie: Paweł Zarychta (Kraków)
Miejsce: Willa Decjusza
W swoim eseju pt. „Gdzie zaczyna się Europa” Yoko Tawada wyrusza w podróż z Japonii na zachód, chcąc dotrzeć do Europy. W myślach i wyobrażeniach łączy historie z dzieciństwa z syberyjskimi bajkami, rosyjską dzikością oraz spojrzeniem badającym przestrzenie zmieniające się poprzez coraz to nowe opowieści. W czasie spotkania Yoko Tawada opowie razem ze swoimi tłumaczkami Ines Hudobec z Chorwacji, Magdaleną Lewandowską z Polski oraz Olhą Krawczuk z Ukrainy o doświadczaniu Europy i Japonii, a także o tym, w jaki sposób idee, języki i teksty wyrastają z kultur i w nie wrastają.
- 17. stycznia (piątek)
15.00 – 18.00 Różne strony tłumaczenia
Miejsce: Instytut Goethego w Krakowie
Zamienione – „Tłumaczenie na języki duże i małe. Asymetrie” Ryszard Wojnakowski
Wykład
Godz.:15.00
Mimo licznych starań animatorzy literaccy, a zwłaszcza tłumacze literatury, mają niewielki wpływ na politykę wydawnictw. Dla wydawców w najwyższym stopniu liczy się opłacalna sprzedaż literackiego sukcesu czy kwitnący biznes związany z daną książką. Coraz mniejszą wagę wydawnictwa przywiązują do literackiej jakości proponowanych czytelnikom tytułów. O tym, jakie stanowisko wobec tego problemu przyjmują tłumacze i jaką rolę odgrywają przy tym małe języki, opowie w swoim wykładzie Ryszard Wojnakowski.
Oszukane – „Rzeczy, których nie ma nigdzie indziej”
Dyskusja
Moderacja: Radovan Charvát (Praga)
Godz.:16.00
Każda kultura posiada typowe, charakterystyczne zjawiska, które innym kulturom nie są znane – właściwe dla danego kręgu kulturowego nazwy kolorów, nastrojów, miejsc, trendów w modzie czy formy upamiętniania czy celebrowania świąt. Tłumacze biorący udział w projekcie „TransStar Europa” podejmą próbę odnalezienia tego typu zjawisk językowych w kulturach różnych narodów – Niemiec, Chorwacji, Słowenii, Polski, Czech i Ukrainy oraz zaprezentują, w jaki sposób poradzić sobie z tym zjawiskami w procesie translatorskim.
Poszukiwane i znalezione – Tłumaczenie „na żywo”
Warsztat
Moderacja: Jurko Prochasko (Lwów), Dorota Stroińska (Berlin)
Godz.:16.00
Jurko Prochasko (Lwów), autor przekładów literackich z języka niemieckiego na ukraiński, i Dorota Stroińska (Berlin), tłumaczka literatury niemieckiej na język polski, wspólnie z publicznością spróbują przetłumaczyć „na żywo” „Powinowactwo z wyboru” Goethego, pokazując tym samym proces tłumaczenia – od przeczytania pierwszego zdania, przez poszukiwanie właściwych sformułowań, po gotowy fragment tekstu.
Zagrane – Zbieractwo dla każdego, czyli co uważamy za nieprzetłumaczalne?
Moderacja: Tanja Žigon (Lublana)
Przez cały dzień w Instytucie Goethego każdy z uczestników spotkań będzie mógł na dużej tablicy wypisać mylące słowa, niejednoznaczne wyrażenia czy wręcz nieprzetłumaczalne zwroty właściwe dla danego języka narodowego.
19.00 Poezja dla miłośników muzyki pop
Ulrike Almut Sandig (Berlin) i Marlen Pelny (Berlin)
Miejsce: Alchemia
Ulrike Almut Sandig w sposób rytmiczny i dźwięczny przeczyta swoje wiersze z tomików „Dickicht” i „Streumen”. Z gitarą i zjawiskowym głosem towarzyszyć jej będzie Marlen Pelny. Wynikiem takiego spotkania może być bez wątpienia wyjątkowe widowisko z pogranicza tradycyjnej liryki i poezji śpiewanej, dedykowane miłośnikom muzyki pop, którzy twierdzą, że poezja nie jest dla nich…
- 18. stycznia (sobota)
15.00 – 17.00
Przeczytane – Współczesna proza niemiecka, świeżo przetłumaczona
Uczestnicy projektu „TransStar Europa” czytają swoje tłumaczenia
Prowadzenie: Sława Lisiecka (Łódź)
Miejsce: Kawiarnia Czuły Barbarzyńca
Lukas Laski czyta fragmenty „Die Geschichte meiner Einschätzungen am Anfang des dritten Jahrtausends” Petera Lichta. Obojętnie czy pieniądze, miłość, słońce czy sofa – u Petera Lichta każde słowo nabiera blasku, zwyczajne przedmioty zaczynają jawić się jako coś zupełnie innego niż podpowiada nam przyzwyczajenie, a pierwotnego znaczenie ustępuje miejsca nowym zakodowanym i nieoczywistym sensom.
Sofia Zucharska czyta fragmenty „Der erste Schnitt” ze zbioru opowiadań Svenji Leiber. Historie Juli – córki policjanta i innych młodych ludzi z opowiadań Svenji Leiber to nieustanne błądzenie pomiędzy niejasną nadzieją dorastania a duszącym dyskomfortem dorosłego życia, które rozczarowuje i przygnębia.
Karolina Matuszewska czyta fragmenty „Nicht ist wie” Zsuzsanny Gahse. Rosa trafia ze znanego jej węgierskiego świata do nieznanych sobie Niemiec. Nauka frazesów językowych i odnajdywanie coraz to nowych kawiarni – to początki jej nowej przygody.
Magdalena Stefańska czyta fragmenty „Aller Tage Abend” Jenny Erpenbeck. „Co by było gdyby…?” pyta nieustannie Jenny Erpenbeck w swojej powieści, której akcja obejmuje cały wiek dwudziesty. Jakie konsekwencje niesie śmierć bliskiego dla tych, którzy pozostają? Co mogło się jeszcze wydarzyć?
19.00 Przecięte – czytanie i dyskusja
Spotkanie z Sylwią Chutnik i jej tłumaczkami Magdą Włostowską i Zofią Sucharską
Prowadzenie: Olaf Kühl (Berlin)
Miejsce: Bunkier Sztuki
Tytułowa bohaterka powieści Chutnik urodziła się z wodogłowiem i bez kończyn, „cierpi na padaczkę, porażenie wszystkiego i łupież”. Pół wieku wcześniej babcia Dzidzi Stefania Mutter zadenuncjowała Niemcom dwie Polki – uciekinierki z Warszawy, w której właśnie upadło powstanie. „Dziecko-kadłubek” staje się w powieści medium mającym łączność z wojenną rzeczywistością. Książka Chutnik uruchomiła lawinę pytań na temat kompleksów narodowych, polskiego katolicyzmu, antysemityzmu, ożywiła dyskusję o patriarchalnym porządku. O spotkaniu z Dzidzią opowie sama autorka powieści oraz dwie tłumaczki książki na język niemiecki Magdalena Włostowska i Zofia Sucharska.
Szczegółowe informacje na temat projektu TransStar Europa na stronie: www.transstar-europa.com