Od czasu, kiedy inicjator swej Willi, Justus Decius z Alzacji, sekretarz króla Zygmunta Starego, odwiedzał Erazma z Rotterdamu i dyskutował z Kopernikiem o polskiej walucie, aż do czasu, kiedy księżna Marcelina Czartoryska, uczennica Chopina, przekazywała osobom, które gościła w Willi, jego wskazania – w tym długim okresie czasu Willa Decjusza była nieraz szeroko otwarta dla wybitnych przedstawicieli swoich czasów i zapraszała wiele osób do spotkań w pięknym otoczeniu dla lepszego poznania się, porozumienia i współdziałania. Do tej tradycji postanowiły nawiązać w nowych warunkach wszystkie osoby prawne i fizyczne, wszyscy Ci, dzięki którym bardzo zniszczona i pozbawiona opieki Willa Decjusza wróciła do życia po sześciu latach prac konserwatorskich prowadzonych i finansowanych zwłaszcza przez Miasto Kraków, i może ponownie służyć rozwojowi kultury. Dla takiego działania powołane zostało Stowarzyszenie Willa Decjusza w roku 1995.
Oto najważniejsze fakty, które przygotowały jego powstanie. W dniu 30 maja 1991 roku w Krakowie podczas Sympozjum KBWE poświęconemu dziedzictwu kulturowemu, Karl Dedecius przedstawił ideę założenia w Willi Decjusza placówki dla ludzi nauki, artystów i tłumaczy. Idea ta została rozwinięta i przełożona na konkretne ustalenia pod patronatem Gminy Miasta Krakowa oraz Międzynarodowego Centrum Kultury. Kolejne Uchwały dotyczące Willi, której prawnym właścicielem jest miasto Kraków, zapadały i podkreślały funkcje kulturalne i naukowe Willi: 12 czerwca 1992 roku (Rada Miasta), 14 czerwca 1993 roku (Zarząd Miasta), 27 czerwca 1993 roku (Międzynarodowy Komitet Akademii Europejskiej), podobnie jak zawarte 30 czerwca 1992 roku Porozumienie między Ministrem Kultury i Sztuki RP a Prezydentem Miasta Krakowa.
Stowarzyszenie zamierza współpracować z instytucjami w kraju i za granicą, które dążą do rozwoju żywotnych wartości, istniejących w kulturach regionalnych oraz do integracji europejskiej. U podstaw działań Stowarzyszenie Willa Decjusza leży koncepcja międzynarodowej akademii, miejsca spotkań i współpracy ludzi nauki i twórców kultury.
Statut Stowarzyszenia Willa Decjusza